Mô hình ra quyết định là một cách mô tả cụ thể cách thức ra quyết định một cách hệ thống. Trong tổ chức công, có nhiều mô hình ra quyết định khác nhau, như mô hình duy lý, mô hình tiệm tiến, mô hình chính trị, mô hình quy trình tổ chức và mô hình thùng đựng rác. Mỗi mô hình đều có những đặc điểm và ưu điểm riêng.
Mô hình duy lý
Mô hình duy lý nhấn mạnh tính duy lý trong ra quyết định. Người ra quyết định được cho là có đủ thông tin và có thể đưa ra quyết định duy lý. Mô hình này có ưu điểm ở tính hiệu quả khi giải quyết vấn đề và ra quyết định của chính quyền. Tuy nhiên, mô hình này cũng có những hạn chế, như hạn chế về thời gian, chuyên môn và không phù hợp với thực tiễn hiện tại của cơ quan nhà nước.
Bạn đang xem: Các mô hình ra quyết định của tổ chức công
Mô hình tiệm tiến
Mô hình tiệm tiến nhấn mạnh sự thay đổi tiệm tiến so với trạng thái ban đầu. Mô hình này thể hiện cách tiếp cận chính trị, trong đó các nhà hành chính cần đáp ứng yêu cầu của các nhà chính trị và chịu trách nhiệm trước đại biểu dân cử. Mô hình này đòi hỏi sự tham gia của người dân và sự đồng thuận chính trị. Tuy nhiên, mô hình này cũng có những hạn chế, như không thúc đẩy quyết định căn bản và khó ứng phó hiệu quả với sự thay đổi trong xã hội.
Mô hình quy trình tổ chức
Mô hình quy trình tổ chức là mô hình mô tả quá trình ra quyết định của tổ chức dựa trên quy trình vận hành chuẩn mực. Các quy định và quy trình của tổ chức hạn chế quá trình thương lượng và thỏa thuận trong ra quyết định. Mô hình này có ưu điểm ở tính thông lệ và lặp lại, tạo điều kiện cho việc ra quyết định dễ dàng và nhanh chóng. Tuy nhiên, mô hình này cũng có nhược điểm là không tạo ra sự thay đổi tiệm tiến và không phù hợp trong môi trường hỗn loạn.
Mô hình chính trị
Mô hình chính trị là quá trình thỏa thuận giữa các nhóm và cá nhân khác nhau với các tổ chức nhà nước và lợi ích chính trị khác nhau. Trái với mô hình duy lý, mô hình này không đưa ra quyết định duy lý mà tập trung vào lợi ích tự thân và thương lượng giữa các bên. Mô hình này có ưu điểm ở tính đa chủ thể và đa mục đích, tạo ra các giải pháp sáng tạo và được chấp nhận rộng rãi. Tuy nhiên, mô hình này cũng có nhược điểm là không tạo ra quyết định căn bản và khó áp dụng trong môi trường hỗn loạn.
Mô hình thùng đựng rác
Mô hình thùng đựng rác là mô hình về sự lựa chọn của tổ chức khi ra quyết định. Trong mô hình này, các thành viên có giải pháp sẵn có và tìm kiếm vấn đề để giải quyết. Mô hình này không tạo ra sự thay đổi tiệm tiến và có tính hỗn loạn trong quá trình ra quyết định. Tuy nhiên, mô hình này cũng tạo ra sự kết hợp và xử lý các thành phần trong quá trình ra quyết định.
Việc lựa chọn mô hình ra quyết định trong tổ chức công phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như bối cảnh, áp lực bên ngoài, tính phức tạp của vấn đề, thiết kế tổ chức, môi trường tổ chức, nguồn lực, thông tin, áp lực thời gian và số lượng chủ thể tham gia. Các mô hình ra quyết định cần được áp dụng phù hợp với căn cứ thực tế và giá trị của tổ chức, nhằm đảm bảo quyết định công hiệu và nâng cao chất lượng tổ chức công.
Nguyễn Thị Thu Cúc – Học viện Hành chính Quốc gia
Xem thêm : Mẫu đơn xin chỉ định thầu tư vấn thiết kế (Mới nhất 2023)
Ghi chú: (tham khảo các nguồn dưới đây trong bài viết)
(1) Simon, H. A. & Associates (1986), Decision making and problem solving, Report of the Research Briefing Panel on Decision making and problem solving, National Academy of Sciences, National Academy Press, Washington, DC.
(2) Mintzberg, H., Raisinghani, D., Theoret, A., (1976), The structure of “unstructured” decision processes, Administrative Science Quarterly, 21, June 1976, 246-275.
(3) Oxford Universtiy Press (1992), Oxford advanced learner’s encyclopedic dictionary, Oxford Universtiy Press.
(4),(9),(12),(14),(32) Rosenbloom, D. H., Kravchuk, R. S., Clerkin, R. M. (2009), Public administration: understanding management, politics, and law in the public sector, 7th ed., McGraw-Hill Higher Education.
(5),(8),(10),(13),(17),(28),(29) Howlett, M., Ramesh, M. (1995), Studying public policy: policy cycles and policy subsystems, Oxford University Press, Oxford.
(6),(31) Nigro, F. A., Nigro, L. G. (1973), Modern public administration, 3rd ed., Harper & Row, Publishers.
(7),(20) Shafritz, J. M., Russell, E. W., Borick, C. P. (2011), Introducing public administration, 7th ed., Longman.
(11),(21),(26) Turbin, SM., Marais, MA (2004), Decision making: theory and practice, ORiON, 20 (2), 143-160.
Xem thêm : Mẫu hợp đồng tổ chức sự kiện đầy đủ, chính xác nhất
(15),(19),(23) Chaffee, E. E. (1983), Rational decision making in higher education, National Center for Higher Education Management Systems, Colorado.
(16),(22) Hill, M. (1997), The policy process in the modern state, 3rd ed., Prentice Hall.
(18) Huber, G. (1981), The nature of organizational decision making and the design of Decision Support Systems, Management Information Systems Quarterly, June 1981, 1-10.
(24),(27) Kingdon, J. W. (1995), Agendas, alternatives, and public policies, 2nd ed., Longman.
(25) Cohen, M. D., March, J. G, Olsen, J. P. (1972), A gabage can model of organizational choice, Administrative Science Quarterly, 17(1), 1-25.
(30) Kuwashima, K. (2014), How to use models of organizational decision making?, Annals of Business Administrative Science, 13 (2014), 215-230.
tcnn.vn
Luật Sư Tuấn – Xem thêm
Nguồn: https://luatsutuan.net
Danh mục: Văn Bản Pháp Luật
