Xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện trong vụ án hành chính

Trong quá trình quản lý Nhà nước, để duy trì trật tự ổn định và hài hòa, các cơ quan Nhà nước hoặc những người có chức vụ trong cơ quan ấy phải ban hành quyết định hành chính (QĐHC) hoặc hành vi hành chính (HVHC) để tác động đến những đối tượng chịu sự quản lý của Nhà nước. QĐHC là văn bản do cơ quan hành chính Nhà nước hoặc cơ quan, tổ chức khác được ủy quyền ban hành, hoặc do người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành, áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính Nhà nước. HVHC là hành vi của cơ quan hành chính Nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ cụ thể theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, không phải QĐHC hoặc HVHC nào cũng trở thành đối tượng bị kiện trong vụ án hành chính. Các trường hợp này phải tuân thủ theo pháp luật tố tụng hành chính. Việc QĐHC hoặc HVHC không trở thành đối tượng bị kiện trong vụ án hành chính có thể do tính chất đặc thù như liên quan đến bí mật Nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao hoặc được giải quyết theo trình tự, thủ tục riêng, hoặc mang tính chất nội bộ của cơ quan, tổ chức.

Bạn đang xem: Xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện trong vụ án hành chính

Để QĐHC, HVHC được đảm bảo thi hành trong thực tế, chúng cần đảm bảo tính hợp pháp. Tính hợp pháp là tuân thủ quy định của pháp luật về nội dung, hình thức, thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành, thời hạn, thời hiệu áp dụng… Trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính, Tòa án cũng căn cứ vào các tiêu chí về tính hợp pháp để phán quyết chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu khởi kiện từ người khởi kiện.

Theo quy định tại Luật tố tụng hành chính, Tòa án xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC dựa trên các tiêu chí sau đây:

1. Đối tượng bị kiện

Trong quá trình quản lý Nhà nước, cơ quan Nhà nước hoặc người có chức vụ trong cơ quan, tổ chức đó ban hành QĐHC hoặc HVHC để tác động đến đối tượng chịu sự quản lý của Nhà nước. QĐHC là văn bản do cơ quan hành chính Nhà nước, cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính Nhà nước ban hành hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. HVHC là hành vi của cơ quan hành chính Nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quả lý Nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ cụ thể theo quy định của pháp luật.

2. Tiêu chí xem xét tính hợp pháp

Xem thêm : Hồ sơ pháp lý dự án: Tầm quan trọng và quy trình

Tòa án xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC dựa trên các tiêu chí sau:

2.1. Về tính hợp pháp và có căn cứ về hình thức, nội dung của QĐHC, HVHC bị kiện

• Về hình thức của QĐHC bị kiện: Là quyết định hành chính phải được ban hành bằng văn bản thể hiện dưới hình thức quyết định hoặc dưới hình thức khác như: Thông báo, kết luận, công văn, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do cơ quan hành chính Nhà nước, cơ quan, tổ chức khác hoặc do người có thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức đó ban hành có chứa đựng nội dung của QĐHC được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính Nhà nước. Hình thức thể hiện trong HVHC tức là hành động hoặc không hành động của cơ quan hành chính Nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó thực hiện đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể nào đó trong hoạt động quản lý hành chính Nhà nước.

• Về nội dung của QĐHC, HVHC bị kiện: Đây là tiêu chí quan trọng để xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị kiện. Tòa án cần phải nắm vững kiến thức chuyên ngành về hoạt động quản lý hành chính Nhà nước trong lĩnh vực đó để xem xét nội dung của QĐHC, HVHC bị kiện. Việc xem xét nội dung không dễ dàng do một số lĩnh vực không thuộc chuyên môn sâu của Tòa án. Để đánh giá tính hợp pháp về mặt nội dung của QĐHC, HVHC, Thẩm phán giải quyết vụ việc cần phải nghiên cứu kỹ các văn bản luật và văn bản hướng dẫn có liên quan hoặc thậm chí tham khảo ý kiến của các chủ thể có chuyên môn về lĩnh vực hoạt động đó.

2.2. Về tính hợp pháp về thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành QĐHC hoặc việc thực hiện HVHC

• Tính hợp pháp về thẩm quyền: Đây là một trong những nội dung quan trọng khi Tòa án xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị kiện. Việc phân định thẩm quyền giúp hạn chế trách nhiệm hoặc lạm quyền khi thi hành công vụ và đảm bảo hiệu quả trong hoạt động quản lý Nhà nước. Ví dụ: Phân định thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất giữa cấp tỉnh và cấp huyện.

• Tính hợp pháp về trình tự, thủ tục: Tòa án cần phải xem xét tính hợp pháp về trình tự, thủ tục ban hành QĐHC hoặc thực hiện HVHC. Việc này đòi hỏi QĐHC, HVHC phải tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Ví dụ: Thời hạn thông báo thu hồi đất trước khi có quyết định.

Xem thêm : Mẫu Hợp đồng thuê nhà chuẩn, cập nhật mới nhất 2024

Ngoài ra, Tòa án cần xem xét mối liên hệ giữa QĐHC, HVHC với quyền và lợi ích của người khởi kiện và những người có liên quan, tính hợp pháp và có căn cứ của văn bản hành chính có liên quan (nếu có), và các vấn đề khác (nếu có).

Quan điểm chưa thống nhất

Mặc dù pháp luật đã quy định các căn cứ, tiêu chí để đánh giá tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị kiện trong vụ án hành chính, nhưng hiện nay vẫn có một số quan điểm khác nhau về vấn đề này.

Quan điểm 1 cho rằng Tòa án chỉ cần xem xét tính hợp pháp về mặt nội dung của QĐHC, HVHC mà không cần xem xét tính hợp pháp về mặt hình thức của QĐHC, HVHC. Quan điểm này cho rằng việc áp dụng đúng pháp luật nội dung trong QĐHC, HVHC là đủ, và các lỗi về hình thức không làm thay đổi bản chất của vụ việc.

Quan điểm 2 cho rằng Tòa án cần xem xét tính hợp pháp về cả nội dung và hình thức của QĐHC, HVHC theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính. Quan điểm này cho rằng việc xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC không chỉ dừng lại ở mặt nội dung, mà còn phải xem xét cả hình thức áp dụng. Quan điểm này cho rằng việc tuân thủ cả nội dung và hình thức áp dụng là cần thiết để đảm bảo tính chính quy và trách nhiệm của người cán bộ, công chức trong công việc.

Theo quan điểm của tác giả, quan điểm 2 là hợp lý. Việc xem xét tính hợp pháp của QĐHC, HVHC đã được quy định rõ trong Luật tố tụng hành chính. Trong bối cảnh hiện nay, mọi người đều chú trọng nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa, nâng cao trách nhiệm và chất lượng công vụ của người cán bộ, công chức Nhà nước. Do đó, khi giải quyết các vụ án hành chính, Tòa án cần phải xem xét các tiêu chí, căn cứ theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính. Chỉ có như vậy, quyền lợi của nhân dân mới được đảm bảo, lòng tin đối với sự quản lý, điều hành của cơ quan hành chính Nhà nước mới được gắn kết.

Nguồn: https://luatsutuan.net
Danh mục: Văn Bản Pháp Luật