Bàn về đối tượng tác động của tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản

Trong lĩnh vực luật hình sự, đối tượng tác động của các tội phạm thường là một phần của khách thể bị tội phạm tác động và từ đó gây ra thiệt hại hoặc đe dọa đến quan hệ xã hội được bảo vệ bởi pháp luật. Tuy nhiên, đối tượng tác động của các tội phạm khác nhau cũng khác nhau. Đối với các tội phạm liên quan đến tài sản, như tội hủy hoại tài sản, đối tượng tác động là tài sản. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại tài sản đều trở thành đối tượng của tội hủy hoại tài sản vì:

Tính chất của đối tượng tác động

1. Tài sản trong tội hủy hoại tài sản phải có giá trị. Tài sản thiếu giá trị sẽ không được xem là đối tượng tác động của tội phạm này.

   Bạn đang xem: Bàn về đối tượng tác động của tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản

2. Tài sản là đối tượng tác động của tội hủy hoại tài sản phải là một vật có giá trị, mà giá trị đó đã được đầu tư sức lao động của con người, là thước đo của giá trị lao động và đáp ứng các nhu cầu vật chất và tinh thần của con người.

3. Tài sản là đối tượng tác động của các tội phạm liên quan đến sở hữu, bao gồm cả tội hủy hoại tài sản, phải có chủ sở hữu cụ thể và tuân thủ các quy định pháp lý về quyền sở hữu, sử dụng và quyết định của chủ sở hữu đối với tài sản đó. Điều này có nghĩa là tài sản mà tội phạm hủy hoại phải còn nằm trong tình trạng chủ sở hữu chưa từ bỏ quyền sở hữu.

Tuy nhiên, việc xác định tính chất của đối tượng tác động của tội hủy hoại tài sản hiện nay gặp nhiều khó khăn và tranh cãi, dẫn đến việc định tội không chính xác. Ví dụ, việc xác định xem việc tạo hại cho các công trình quan trọng như đường dây điện 110 KV, đường cao tốc có được coi là hủy hoại tài sản hay là hủy hoại công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia theo quy định tại Điều 303 của Bộ luật Hình sự năm 2015 hay không vẫn chưa được điều chỉnh. Hiện tại, các cơ quan thực thi pháp luật chưa có tiêu chí cụ thể để xác định công trình, cơ sở, phương tiện an ninh quốc gia; chỉ một số lĩnh vực cụ thể có văn bản hướng dẫn cụ thể, nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ tất cả công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia. Mặc dù hành vi này ảnh hưởng đến an ninh quốc gia vì khi đường dây điện bị cắt, cả khu vực sẽ mất điện chứ không chỉ ảnh hưởng đến 01 hộ gia đình hoặc cá nhân.

Lý luận cho rằng đối tượng tác động của tội hủy hoại tài sản không bao gồm các công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia. Bởi vì nếu có hành vi hủy hoại hay gây hư hỏng tài sản thuộc công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia, thì hành vi đó sẽ rơi vào tội phạm theo quy định tại Điều 303 của Bộ luật Hình sự năm 2015.

Xem thêm : Tội vi phạm quy định về giam giữ: Hành vi gây rối và hậu quả nghiêm trọng

Về mặt pháp lý, sau khi Quốc hội ban hành Pháp lệnh số 32/2007/PL-UBTVQH11; Chính phủ ban hành Nghị định số 126/2008/NĐ-CP; Tòa án Tối cao ban hành các Công văn số 99/TANDTC-KHXX ngày 01/7/2009, Công văn số 144/TANDTC-KHXX ngày 20/08/2009 yêu cầu các Tòa án địa phương khi xét xử vụ án liên quan đến tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia thì “để được coi là công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia thì công trình đó phải nằm trong danh mục do Thủ tướng Chính phủ quyết định”, trong trường hợp không được quy định trong danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia thì chỉ được coi là “công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia” khi có kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại Nghị định số 126/2008/NĐ-CP ngày 11/12/2008 của Chính phủ.

Vì vậy, việc xếp các công trình quan trọng như đường dây điện 110KV hay đường cao tốc vào danh mục công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia theo Nghị định số 126/2008/NĐ-CP do Chính phủ ban hành và việc xác định công trình, cơ sở, phương tiện này là quan trọng về an ninh quốc gia đòi hỏi kết luận từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Do đó, các cơ quan chức năng địa phương không thể truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia theo Điều 303 của Bộ luật Hình sự; trong trường hợp thiệt hại gây ra nhỏ hơn 2.000.000 đồng, cũng không thể truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hủy hoại tài sản theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật Hình sự hoặc các tội phạm khác có liên quan như trộm cắp tài sản theo quy định tại Điều 173 của Bộ luật Hình sự.

Vì vậy, để đảm bảo công bằng và thống nhất trong việc áp dụng pháp luật, tác giả kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể để xác định công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia dựa trên các tiêu chí và lĩnh vực cụ thể.

Trị giá của đối tượng tác động

Theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật Hình sự năm 2015, trị giá của đối tượng tác động phải là: (1) Tài sản có giá trị từ hai triệu đồng trở lên; (2) Nếu tài sản có giá trị dưới hai triệu đồng, phải thuộc một trong các trường hợp quy định từ điểm a đến điểm d Khoản 1. Tuy nhiên, trong thực tế, việc xác định trị giá của đối tượng tác động đang gặp phải một số khó khăn trong việc định tội và định khung hình phạt, cụ thể như sau:

1. Thuật ngữ “trị giá” này có thể hiểu là trị giá của đối tượng tác động trong tội phạm hoặc hậu quả do hành vi phạm tội gây ra, và các hiểu khác nhau về thuật ngữ này trong thực tiễn.

Ví dụ, trong một vụ án, Nguyễn Văn T cùng hai con gái của ông đã sử dụng cây rạ để đuổi bọn bò đang ăn trong rừng gia đình của mình, và đã chém một con bò cái làm rách da và đứt gân sâu 2/3. Việc xác định giá trị của con bò là 15.000.000 đồng (giá trị của con bò trước khi bị chém), và sau khi con bò chết, gia đình đã bán thịt được 8.200.000 đồng. Vì vậy, giá trị thiệt hại cho tài sản được tính là 6.800.000 đồng.

Tòa án đã tuyên định: “Thiệt hại về tài sản gây ra bởi Nguyễn Văn T cho gia đình ông Vương Văn P là 15.000.000 đồng, và giá trị sau khi con bò chết là 6.800.000 đồng. Do đó, bị cáo Nguyễn Văn T đã được truy tố theo Khoản 1 Điều 178 BLHS năm 2015”.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra trong vụ án này là liệu giá trị của con bò còn sống có được xem là 15.000.000 đồng hay thực tế thiệt hại gây ra bởi hành vi giết con bò là 6.800.000 đồng, như cách xác định của cơ quan có thẩm quyền?

Xem thêm : Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng: Cách xử phạt như thế nào?

Lý luận cho rằng, trong trường hợp này, nếu căn cứ vào ý thức chủ quan của Nguyễn Văn T là muốn hủy hoại tài sản là con bò của Vương Văn P, thì giá trị của đối tượng tác động là 15.000.000 đồng. Nhưng mức độ hậu quả do hành vi hủy hoại tài sản gây ra là 6.800.000 đồng.

2. Liên quan đến việc xác định trị giá của đối tượng tác động, cần có hướng dẫn cụ thể về cách tính trị giá của tài sản dựa trên các đặc tính của vật theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, ví dụ như xác định liệu tài sản có phải là vật chính hay vật phụ, vật chia được hay không chia được, vật đồng bộ, v.v. Bởi vì giá trị của vật sẽ khác nhau tùy thuộc vào đặc tính của nó.

Ví dụ trong vụ án, sau khi sử dụng ma tuý, H đã đập vỡ 5 tấm kính cửa sổ và 1 tấm kính cửa chính của nhà ông P. Tòa án đã tuyên bố H phạm tội cố ý làm hư hỏng tài sản theo quy định tại Điều 178 BLHS năm 2015.

Trong vụ án này, việc tác động vào các tấm kính của nhà ông P đã làm cho chúng bị vỡ và mất hoàn toàn giá trị sử dụng, buộc phải thay thế bằng các cửa kính khác. Do đó, hành vi này phải được coi là hủy hoại tài sản chứ không phải là cố ý làm hư hỏng tài sản như đã được xác định trong bản án.

Trong vụ án này, ta có thể sử dụng quy định về vật đồng bộ trong pháp luật dân sự để xác định. Thep Điều 114 của Bộ luật Dân sự năm 2015, vật đồng bộ là vật gồm các phần hoặc các bộ phận liên kết với nhau để tạo thành một tổ chức mà nếu thiếu một trong các phần, các bộ phận hoặc có phần hoặc bộ phận không đúng quy cách, chủng loại thì không thể sử dụng hoặc giá trị sử dụng của vật đó sẽ giảm sút. Với tính chất không thể tách rời, vật đồng bộ chỉ có thể được sử dụng khi các phần hoặc bộ phận liên kết với nhau. Cửa kính có thể xem là vật đồng bộ vì khi một tấm kính bị vỡ, cửa kính không thể sử dụng được nữa. Tuy nhiên, cửa kính chỉ là một bộ phận của ngôi nhà. Bộ phận này độc lập và bị đập vỡ hoàn toàn. Do đó, hành vi đập vỡ kính của cửa kính nên được xem là hành vi hủy hoại tài sản.

Mặc dù đập vỡ kính là một hành vi tương tự trong một vụ án khác (vụ án gây gổ, làm vỡ kính xe taxi vào tối 08/4/2018 tại địa bàn xã Xuân Thạnh, huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai), tòa án đã xác định tội danh là hủy hoại tài sản chứ không phải là cố ý làm hư hỏng tài sản.

Vì vậy, từ thực tiễn áp dụng pháp luật, chúng ta thấy còn những khó khăn về việc xác định trị giá của tài sản làm căn cứ xác định tội phạm và đặt ra khung hình phạt. Tác giả cho rằng, cơ quan có thẩm quyền cần có hướng dẫn cụ thể về vấn đề này hoặc sớm ban hành các văn bản pháp luật có liên quan để đảm bảo sự thống nhất trong việc áp dụng pháp luật.

Nguồn: https://luatsutuan.net
Danh mục: Kiến thức luật sư